Het mysterie van Abraham Abulafia

​Er zijn persoonlijkheden uit de geschiedenis van de mystiek die tot vandaag fascineren, intrigeren en tegelijkertijd verbijsteren. Eén zo’n figuur is Abraham Abulafia, geboren in 1240 in Zaragoza, Spanje, in een wereld waar filosofie en mystiek hand in hand gingen en soms fel tegenover elkaar stonden.
​Zijn leven leest als een avonturenroman; gevuld met reizen, mystieke ervaringen en dramatische ontmoetingen. Toch was zijn grootste reis misschien niet geografisch, maar een diepgaande verkenning van het menselijk bewustzijn, waarbij hij de grenzen van taal, geest en profetie verkende.
​Abulafia groeide op in een wereld die werd gevormd door spanningen en contrasten: de rationele filosofie van Maimonides enerzijds, en de dieptepsychologie en symboliek van de vroege Spaanse Kabbalisten anderzijds.
Nadat hij op jonge leeftijd zijn vader verloor, ging hij rusteloos op zoek naar antwoorden. Zijn omzwervingen brachten hem van Spanje naar het Midden-Oosten en uiteindelijk naar Italië.
Daar ontmoette hij andere mystici en filosofen en vormde zijn unieke methode: een synthese tussen de filosofische benadering van Maimonides en de mysterieuze, bijna magische traditie van het combineren en permuteren van Hebreeuwse letters uit het boek Sefer Yetzira. In Italië ontwikkelde Abulafia een methode die nu bekend staat als "Profetische Kabbala," een praktische spirituele oefening die niet bedoeld was om alleen theoretisch te blijven.
​Zijn techniek richtte zich op de diepste lagen van bewustzijn, waarbij men via ademhalingsoefeningen, meditatie en de ritmische herhaling van lettercombinaties probeerde in direct contact te komen met het goddelijke. Volgens Abulafia waren letters geen passieve symbolen; zij waren levendige krachten die de werkelijkheid vormgaven, en wanneer juist gebruikt konden zij de poorten naar profetie en goddelijke extase openen.
​Hoewel Abulafia zichzelf als een profeet zag en zelfs overtuigd was van zijn messiaanse opdracht, liep hij herhaaldelijk tegen muren op. Zijn meest dramatische moment vond plaats in Rome, toen hij besloot de paus te bekeren tot het Jodendom. De ontmoeting met de paus mislukte echter – de paus stierf plotseling een dag voor hun geplande afspraak. Voor Abulafia werd dit geïnterpreteerd als een teken dat zijn missie niet voor deze wereld was weggelegd, maar het belette hem niet zijn methode verder uit te diepen en zijn inzichten op schrift te stellen. 
​
Zijn ideeën riepen echter ook weerstand op. Zijn tijdgenoot Rabbi Shlomo ben Aderet (Rashba), één van de belangrijkste autoriteiten in de Spaanse rabbijnse wereld, bestempelde zijn methode als gevaarlijk en ketters. Als gevolg daarvan werden Abulafia’s geschriften verboden, verbrand en verzwegen. Maar ironisch genoeg overleefden zijn manuscripten in verborgen bibliotheken in Italië en op de Balkan. Zo bleef zijn stem fluisteren door de eeuwen heen, wachtend op een herontdekking. 
​
Die herontdekking kwam eeuwen later door invloedrijke rabbijnen zoals Rabbi Chaim Yosef David Azulai, beter bekend als de Chida, die in de 18e eeuw de moed had om Abulafia’s werk opnieuw te bestuderen en te waarderen. Zijn herwaardering bracht Abulafia voorzichtig terug naar het daglicht, wat leidde tot een diepere bestudering van zijn werk door hedendaagse onderzoekers, zoals Moshe Idel, die aantoonde dat Abulafia’s werk een opmerkelijke synthese vormt tussen filosofische helderheid en diepe mystieke ervaringen. 
​
In de moderne tijd zijn de echo's van Abulafia sterker dan ooit hoorbaar. Zijn methode spreekt niet alleen Joodse mystici aan, maar fascineert ook filosofen en kunstenaars zoals Jacques Derrida en Umberto Eco. Ook schrijvers en filmmakers vinden inspiratie in zijn beelden en technieken, en moderne stromingen zoals 'Jewish meditation' zijn in grote mate beïnvloed door zijn technieken. Abulafia, ooit veroordeeld en bijna vergeten, is nu een symbool geworden van de zoektocht naar authentieke, doorleefde spiritualiteit. Over zijn overlijden rond 1291 bestaan nog altijd veel onduidelijkheden; de exacte datum en omstandigheden van zijn dood zijn tot vandaag in mysterie gehuld.
​
Het mysterie van Abraham Abulafia is niet alleen dat van een man die leefde in de spanning tussen profetie en rede, tussen acceptatie en verbanning, maar vooral ook een mysterie van hoe taal, wanneer bewust en zorgvuldig gebruikt, de kracht heeft om het bewustzijn te transformeren. Zijn verhaal is tijdloos omdat het de eeuwige menselijke zoektocht weerspiegelt: de wens om via het innerlijk pad, voorbij alle vormen en begrenzingen, te reiken naar eenheid en vervulling. Zo leeft Abraham Abulafia voort in de letters van zijn geschriften, en wellicht ook in het bewustzijn van wie bereid is hem daar opnieuw te ontmoeten.
* ​Vanaf oktober start op Olamot de bijzondere serie "De Kabbala van de Letters", waarin we diep duiken in het werk en de methode van Abraham Abulafia. Tijdens deze serie verkennen we Abulafia’s unieke visie op de Hebreeuwse letters als levende, spirituele krachten en oefenen we praktische technieken uit zijn kabbalistische traditie. Ontdek meer en meld je aan via deze link.